ตามรอยพราหมณ์ที่เขาศรีวิชัย
ข้อมูล เขาศรีวิชัย
• สถานที่ตั้ง ตำบลเขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี
• ประวัติความเป็นมา
"เขาศรีวิชัย" เป็นแหล่งที่พบหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญหลายอย่าง คือ บนยอดเขาลูกนี้แต่ก่อนเคยมีเทวสถานตั้งอยู่ มีเทวรูปพระนารายณ์ศิลาสวมหมวกแขกทรงกระบอกสูงทรงคาดผ้าเฉียง ขนาดสูง ๑.๖๙ เมตร(ปัจจุบันได้ถูกอัญเชิญนำขึ้นไปเก็บไว้ที่พิพิธภัณฑ์กรุงเทพ) นอกจากนี้ชาวบ้านได้ขุดพบลูกปัดบนยอดเขาจำนวนมากใกล้กับเทวสถานตีนเขาด้านหลัง(ลูกปัดศรีวิชัยมีชื่อเสียงมากที่สุดในแหล่งลูกปัดในประเทศไทย และชาวบ้านยังได้ขุดพบเทวรูปพระนารายณ์ศิลาองค์หนึ่งไม่มีเศียร สูง ๔๐ เซนติเมตร เป็นเทวรูปรุ่นเดียวกันและมีลักษณะคล้ายกันบริเวณตีนเขาโดยรอบและโดยเฉพาะ อย่างยิ่งบริเวณที่ตั้งวัดเขาศรีวิชัย ยังปรากฏเนินดินสูงคล้ายกันเป็นที่ตั้งโบราณสถานและเศษชิ้นส่วนของหิน เทวสถานแล้วมีลูกปัดชนิดและขนาดต่าง ๆ กระจายอยู่ทั่วไปหมดอาทิ ลูกปัดโรมัน ลูกปัดมีตา ลูกปัดแก้ว ลูกปัดที่ทำจากหินต่าง ๆ เมื่อถึงฤดูฝนจะพบมากและหาง่ายที่สุด ลูกปัดหินมีค่าเม็ดใหญ่เป็นรูปลักษณะแปลก ๆ มีความสวยงาม เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๘ มีการพัฒนาตัดถนนผ่านเขตวัดก็ได้ขุดพบพระพิมพ์และของมีค่าซึ่งมีอายุถึงสมัย ศรีวิชัยอีกเป็นอันมาก คำว่า "เขาศรีวิชัย" เป็นชื่อที่มีมาไม่ต่ำกว่า พ.ศ. ๒๔๔๕โดยปรากฏชื่อในหนังสือสัญญาการรับเหมาะสร้างกุฏิ ๓ หลัง ที่อารามวัด ลงวันที่ ๒๔ กันยายน ร.ศ. ๑๒๑ โดยเรียกชื่อและเขียนว่า "เขาศริวิไชย์"
• ลักษณะทั่วไป
แหล่งโบราณคดีเขาศรีวิชัยตั้งอยู่ทางทิศเหนือของควนพุนพินประกอบด้วยเนิน เขา หินดินดานผสมเนินดินบริเวณที่เป็นโคกหรือที่ดอน ๒ แห่ง เป็นศาสนสถานประดิษฐานประติมากรรมหรือรูปเคารพเพราะปรากฎร่องรอยแนวอิฐและ หินดานกรอบธรณีประตูโถทหนึ่ง (ปัจจุบันถูกปรับพื้นที่เป็นสนามกีฬา โรงเรียนวัดเขาศรีวิชัย) พบโยนิโทรนะส่วนอีกโคกหนึ่งใกล้เชิงเขาที่ปรากฏใบเสมาหินทรายแดงสมัยอยุธยา และเคยพบศิลาลึงค์ บริเวณพื้นที่ราบห่างจากเขาศรีวิชัยไปทางตะวันตกมีสระน้ำขนาดใหญ่เป็นสระกลม สันขอบสระเป็นแนวกันดินและสันนิษฐานว่า "สระพัง" เป็นแหล่งเก็บน้ำสำหรับทำการประกอบพิธีกรรม ส่วนบนเขาศรีวิชัยประกอบด้วยเนินอิฐหรือ ศาสนสถาน ๒ แห่ง เนินหนึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระวิษณุและห่างจากเนินอิฐ
ประดิษฐานพระวิษณุไปทางเหนือประมาณ ๔๐ เมตร มีบริเวณคล้ายสระน้ำรูปกลมขนาด ๑๐ x ๑๐ เมตร ก่ออิฐและหินเป็นสันหรืออาจเป็นสระน้ำโบราณสำหรับใช้ในการประกอบพิธีทาง ศาสนา เนินเขาหรือที่สูงของแหล่งโบราณคดีเขาศรีวิชัย สงวนไว้เฉพาะศาสนาสถานแต่มีการเข้าอยู่อาศัยประกอบกิจกรรมชุมชนบนพื้นราบ เบื้องล่างรอบ ๆ เนินเขาที่ตั้งศาสนสถาน
• หลักฐานที่พบ
๑. เทวรูปประดิษฐาน ๑ องค์ คือพระนารายณ์ศิลาสวมหมวกแขกทรงกระบอกสูง ทรงคาดผ้าเฉียงขนาดสูง ๑.๖๙ เมตร
๒. รูปพระนารายณ์ศิลาไม่มีเศียร สูง ๔๐ เซนติเมตร
๓. โยนิโทรนะและศิวลึงค์และเศษชิ้นส่วนของหินเทวสถาน
๔. สระน้ำรูปกรมขนาด ๑๐ x ๑๐ เมตร ก่ออิฐและหินเป็นสันขอบเป็นสระน้ำโบราณ สำหรับใช้ในการประกอบพิธีทางศาสนา
๕. ลูกปัดชนิดและขนาดต่าง ๆ เช่น ลูกปัดโรมัน ลูกปัดมีตา ลูกปัดแก้ว ลูกปัดที่ทำจากหินชนิดต่าง ๆ และเครื่องประดับต่าง ๆ เช่น ตุ้มหูทำด้วยโลหะ
๖. พระพิมพ์
๗. เครื่องปั้นดินเผาแบบพื้นเมืองและกระสุนดินเผา
๒. เขาพระนารายณ์หรือเขาศรีวิชัยแห่งนี้ มีเทวสถานเรียงรายกันเป็นชั้น จนตลอดสันเขา เหมือนกับเทวสถานเขาคา
• เทวสถานพระนารายณ์ที่เขาศรีวิชัย จะมีลักษณะของภูเขาที่เป็นสันภูเขาแนวยาวถูกต้องตามลักษณะภูมิศาสตร์ที่ใช้ตั้งเป็นเทวสถานและชุมชนพราหมณ์ และสมมุติให้เป็นศูนย์กลางแห่งจักรวาล พราหมณ์ในสมัยนั้นต้องใช้เวลารอนแรมสำรวจเพื่อหาสถานที่ เพื่อตั้งเทวสถานและชุมชนพราหมณ์ วิภีษณพราหมณ์ได้สำรวจแล้วว่าเขาพระนารายณ์(เขาศรีวิชัย)มีลักษณะที่คล้ายกันกับเทวสถานเขาคาและ เขาพระนารายณ์ที่ตะกั่วป่า และภูเขาที่จะใช้สร้างเทวาลัยของพราหมณ์ทุกสถานที่ เช่นวัดเขาอ้อเป็นต้น เพื่อใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรม ที่สำคัญจะต้องอยู่ใกล้แม่น้ำเสมอ เพื่อสมมุติว่าแม่น้ำสายนั้นเป็นแม่น้ำคงคา เพื่อใช้ในการประกอบพิธีกรรมสำคัญที่จะขาดไม่ได้ไม่ว่าจะเป็นพราหมณ์ ไศวะนิกาย หรือไวษณพนิกาย
• เส้นทางเข้าสู่แหล่งโบราณคดีเขาศรีวิชัย
จากอำเภอพุนพิน สถานีรถไฟตรงไปยังตำบลเขาศรีวิชัย ก็จะพบโรงเรียนเขาศรีวิชัย แหล่งโรงเรียนเขาศรีวิชัย ก็ยังตั้งอยู่ในบริเวณโบราณคดีเขาศรีวิชัย